Emmanuel Thiên Mẫu

Lễ Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa hôm nay, 1/1, ngày cuối cùng của Tuần Bát Nhật Giáng Sinh, nhưng lại là ngày mở màn cho một tân niên, ngày đầu tiên của một năm mới, cũng là ngày Giáo Hội Công giáo cử hành như Ngày Thế Giới Hòa Bình - the World Day of Peace, bắt đầu từ 1/1/1968, dưới thời Giáo Hoàng Chân Phước Phaolô VI (1963-1978).

Tuần Bát Nhật Giáng Sinh được Giáo Hội cố ý sắp xếp một số lễ có liên hệ đặc biệt với mầu nhiệm và biến cố Giáng Sinh. Chẳng hạn Lễ Thánh Stephanô Phó Tế Tử Đạo Tiên Khởi ngày 26/12, Lễ Thánh Gioan Tông Đồ ngày 27/12, Lễ Các Thánh Anh Hài ngày 28/12, và Lễ Thánh Gia vào Chúa Nhật trong Tuần Bát Nhật Giáng Sinh. 

Lễ Mẹ Thiên Chúa hôm nay cũng thế. Trước Công Đồng Chung Vaticanô II Lễ Mẹ Thiên Chúa được cử hành vào ngày 11/10 hằng năm, nhưng sau công đồng được chuyển sang ngày 1/1 như hiện nay, ngày vừa kết thúc Tuần Bát Nhật Giáng Sinh vừa mở màn cho một năm mới. Đâu là ý nghĩa cho việc chuyển thời điểm Lễ Mẹ Thiên Chúa này?

Phải chăng, nếu mầu nhiệm và biến cố "Lời đã hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta" (Gioan 1:14) không thể tách rời với mầu nhiệm Thánh Gia nói chung thế nào, ở chỗ Hài Nhi Giêsu giáng sinh từ một gia đình, hay Người đã vào trần gian qua cửa ngõ gia đình, thì mầu nhiệm và biến cố Giáng Sinh của Người cũng có một mối liên hệ mật thiết bất khả phân ly với mầu nhiệm Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa nói riêng như vậy, tức là Hài Nhi Giêsu phải được sinh ra bởi một người mẹ trần gian?

Thế nhưng tại sao, căn cứ vào ý nghĩa chặt chẽ và tầm quan trọng của mối liên hệ với Hài Nhi Giêsu như thế, Giáo Hội không sắp xếp ngay sau Lễ Giáng Sinh là Lễ Thánh Gia và Lễ Mẹ Thiên Chúa mà lại sắp xếp Lễ Thánh Stephano, Lễ Thánh Gioan Tông Đồ và Lễ Các Thánh Anh Hài? 

Xin thưa, chính vì tính chất liên hệ mật thiết và quan trọng hơn 3 lễ vừa được kể ấy mà hai Lễ Thánh Gia và Lễ Mẹ Thiên Chúa mới được cử hành chẳng những ở bậc lễ trọng mà còn ở vào một thời điểm trọng thể nữa, như Lễ Thánh Gia được cử hành vào Chúa Nhật và Lễ Mẹ Thiên Chúa được cử hành vào ngay ngày đầu năm dương lịch. 

Lễ Mẹ Thiên Chúa được Giáo Hội cử hành ngay vào ngày đầu năm dương lịch phải chăng là vì Mẹ Maria không thể tách biệt khỏi "Lời đã có từ nguyên thủy", như bài Phúc Âm cuối năm hôm qua cho biết. Nghĩa là từ thuở đời đời, "từ nguyên thủy" Mẹ Maria đã được Thiên Chúa tuyển chọn làm Mẹ Lời Nhập Thể. Mẹ đã có trong thượng trí của Thiên Chúa cùng với Ngôi Lời ngay "từ nguyên thủy". 

Tuy nhiên, theo bản tính là thần linh của mình, "Lời là Thiên Chúa", là Đấng tự hữu, hiện hữu và hằng hữu, Người chẳng những là nguyên thủy còn là cùng đích nữa (xem Khải Huyền 1:17), Người tiếp tục hiện hữu cho tới vô cùng bất tận dù thời gian và tạo vật có qua đi. Đó là lý do ngày tất niên 31/12 Giáo Hội đã chọn đọc bài Phúc Âm về Ngôi Lời, Đấng "đã có từ nguyên thủy". 

Nhưng về phần mình, vì chỉ là một tạo vật thuần túy, Mẹ Maria không thể nào ở ngoài thời gian, và vì Mẹ là tạo vật đệ nhất về ân sủng không thể tách biệt với Ngôi Lời "đã có từ nguyên thủy" mà Mẹ phải được Thiên Chúa nghĩ đến đầu tiên, trước hết và trên hết mọi sự, trước và trên cả loài thần thiêng trên trời. Bởi thế, Mẹ phải được coi như mở màn cho thời gian hay thời gian được bắt đầu từ Mẹ. Phải chăng đó là lý do Lễ Mẹ Thiên Chúa được Giáo Hội thật chí lý cử hành vào ngày 1/1 đầu năm?

Ngày 1/1 là ngày thứ 8 từ Lễ Giáng Sinh, thời điểm theo Luật Moisen các bé trai Do Thái phải được cắt bì. Hài Nhi Giêsu cũng không ngoại lệ, vì Người thực sự mặc lấy bản tính của con người, có thân xác đàng hoàng, cho dù bản tính nhân loại của Người nói chung và thân xác của Người nói riêng, vì được ngôi hiệp với thiên tính vô cùng thiện hảo, hoàn toàn nguyên tuyền tốt đẹp, không mang một tì vết nào của nguyên tội, Người vẫn lãnh nhận phép cắt bì như mọi bé trai phàm nhân khác, như bài Phúc Âm hôm nay thuật lại: "khi đã đủ tám ngày, lúc phải cắt bì cho con trẻ, thì người ta gọi tên Người là Giêsu, tên mà thiên thần đã gọi trước khi con trẻ được đầu thai trong lòng mẹ".

Hài Nhi Giêsu chịu phép cắt bì như bài Phúc Âm hôm nay thuật lại chứng tỏ Người thực sự mặc lấy nhân tính của loài người, một nhân tính có thân xác thật sự (real) chứ không phải là một thứ ảo tượng (virtual) nào đó, một thân xác đã thật sự được thụ thai, cưu mang và hạ sinh bởi một trinh nữ ở Nazarét đã đính hôn (xem Luca 1:26-27,34-35), và là một thân xác đã bắt đầu đổ máu cứu chuộc khi chịu phép cắt bì này, hình ảnh tiên báo phép rửa Người phải chịu sau này khi tới thời điểm của Người (xem Luca 12:50).

Đó là lý do, trong Bài Đọc 2 hôm nay, Thánh Phaolô đã viết cho Kitô hữu thành Galata và khẳng định rằng Chúa Kitô được sinh ra bởi một người nữ - là Trinh Nữ Maria Nazarét, và được sinh ra theo lề luật - như luật chịu phép cắt bì: "khi đã tới lúc thời gian viên mãn, Thiên Chúa đã sai Con Ngài sinh hạ bởi người phụ nữ, sinh dưới chế độ Luật, để cứu chuộc những người ở dưới chế độ Luật, hầu cho chúng ta được nhận làm dưỡng tử". 

Phải, Lễ Mẹ Thiên Chúa được cử hành vào ngay ngày đầu năm, tiêu biểu cho sự kiện thời gian bắt đầu, chẳng những ở chỗ Mẹ Maria là một tạo vật thuần túy đã có ngay từ ban đầu cùng với Ngôi Lời trong thượng trí của Thiên Chúa, mà còn ở sự kiện khi Mẹ bắt đầu hiện hữu trên trần gian này là dấu báo trước rằng "đã tới lúc thời gian viên mãn", thời điểm "Lời hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta" (Gioan 1;14). 

Tuy Mẹ Maria chỉ sinh ra thân xác của Lời Nhập Thể, từ chính huyết nhục hoàn toàn trinh nguyên thánh hảo của Mẹ, nhưng thân xác được gọi là Thánh Thể này của Lời Nhập Thể thuộc về một nhân tính bất khả phân ly với thiên tính, và ngay từ giây phút hoài thai trong lòng Mẹ nhân tính ấy đã được ngôi hiệp với thiên tính, tức là đã được hiệp nhất nên một thần tính để trở thành một Ngôi Vị Thần Linh Con Thiên Chúa Làm Người, mà Mẹ Maria không phải chỉ là Mẹ của nhân vật lịch sử Giêsu mà còn là chính Mẹ của Thiên Chúa nữa, như Công Đồng Chung Epheso đã chính thức và công khai tuyên tín năm 431. 

Vẫn biết, theo lý luận trần gian, là một tạo vật vô cùng thấp hèn và hữu hạn, được tạo dựng nên trong thời gian, Mẹ Maria không thể nào có thể làm Mẹ sinh ra Đấng tự hữu, hiện hữu và hằng hữu, như thể Mẹ đã có trước Thiên Chúa, nhưng theo dự án thần linh vô cùng khôn ngoan và toàn năng, Mẹ Maria chỉ là dụng dụ hay phương tiện thuần túy được "Quyền Phép Đấng Tối Cao bao phủ" (Luca 1;35), nhờ đó Mẹ mới có thể thụ thai, cưu mang và hạ sinh "Con Đấng Tối Cao" (Luca 1:32), và vì thế "trẻ thánh được sinh ra sẽ được gọi là Con Thiên Chúa" (Luca 1:35).

Khi mặc lấy nhân tính của con người, "Lời đã hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta" (Gioan 1:14) đã trở thành một vị thượng tế của Thiên Chúa giữa loài người trong việc thánh hóa loài người cũng như các hoạt động và sự vật của loài người nơi chính bản tính nhân loại được ngôi hiệp với thiên tính vô cùng hoàn hảo thánh thiện của Người, một thiên chức và vai trò thượng tế đã được tiên báo nơi thiên chức và vai trò tư tế của Aaron cũng như của con cái vị này, như Bài Đọc 1 hôm nay trích từ Sách Dân Số cho thấy:

"Hãy nói với Aaron và con cái nó rằng: Các ngươi hãy chúc lành cho con cái Israel; hãy nói với chúng thế này: 'Xin Chúa chúc lành cho con, và gìn giữ con. Xin Chúa tỏ nhan thánh Chúa cho con, và thương xót con. Xin Chúa ghé mặt lại cùng con, và ban bằng yên cho con'. Họ sẽ kêu cầu danh Ta trên con cái Israel, và Ta sẽ chúc lành cho chúng".

Bài Đáp Ca hôm nay âm vang ý nghĩa và chiều hướng của Bài Đọc 1, ở chỗ, về phía của thành phần lãnh nhận, của riêng dân Do Thái cũng như của chung nhân loại và toàn thể vũ trụ, nơi mầu nhiệm nhập thể và giáng sinh của "Lời đã hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta" (Gioan 1:14), tất cả đều như tích cực hưởng ứng lãnh nhận phúc lành của Thiên Chúa, qua vị thượng tế thánh hóa trần gian nơi nhân tính của Người, một nhân tính xuất phát từ Trinh Nữ Nazarét là Mẹ Thiên Chúa:

1) Xin Thiên Chúa xót thương và ban phúc lành cho chúng con; xin chiếu giãi trên chúng con ánh sáng tôn nhan Chúa, để trên địa cầu người ta nhìn biết đường lối của Ngài, cho chư dân thiên hạ được biết rõ ơn Ngài cứu độ. 

2) Các dân tộc hãy vui mừng hoan hỉ, vì Ngài công bình cai trị chư dân, và Ngài cai quản các nước địa cầu. 

3) Chư dân, hãy ca tụng Ngài; thân lạy Chúa, hết thảy chư dân hãy ca tụng Ngài! Xin Thiên Chúa ban phúc lành cho chúng con, và cho khắp cùng bờ cõi trái đất kính sợ Ngài.